دیابت چیست؟
دیابت یک بیماری متابولیک است که باعث افزایش قند خون میشود. هورمون انسولین قند را از خون به سلولهای بدن منتقل میکند تا ذخیره یا برای انرژی استفاده شود. در این بیماری، بدن یا انسولین کافی تولید نمیکند یا نمیتواند به طور موثر از انسولینی که میسازد استفاده کند.
دیابت چیست؟
یک بیماری جدی است که در آن سطح گلوکز خون فرد بالاتر از حد طبیعی است. در همه انواع آن، گلوکز نمیتواند به درستی وارد سلولهای بدن شود، بنابراین شروع به تجمع در خون میکند. گلوکز بیش از حد در خون باعث مشکلات مختلفی میشود که در ابتدا به صورت علائم دیابت دیده میشود.
چه چیزی باعث دیابت میشود؟
وجه مشترک همه انواع این بیماری آن است که باعث میشود افراد گلوکز (قند) بیش از حد در خون خود داشته باشند. اما همه ما به مقداری گلوکز برای تامین انرژی نیاز داریم. زمانی که بدن کربوهیدراتهایی را که میخوریم یا مینوشیم تجزیه میکند، گلوکز دریافت میکنیم، سپس این گلوکز در خون ما آزاد میشود.
برای درک این موضوع، مهم است که بدانیم بدن به طور معمول چگونه از گلوکز استفاده میکند. گلوکز منبع انرژی برای سلولهایی است که ماهیچهها و سایر بافتها را میسازند. گلوکز از دو منبع اصلی تامین میشود: غذا و کبد.
قند در جریان خون جذب میشود و در آنجا با کمک انسولین وارد سلولها میشود. کبد گلوکز را ذخیره و تولید میکند. هنگامی که سطح گلوکز پایین است، مانند زمانی که مدتی است غذا نخوردهاید، کبد گلیکوژن ذخیره شده را به گلوکز تجزیه میکند و سطح گلوکز شما را در یک محدوده معمولی نگه میدارد.
انسولین هورمونی است که از لوزالمعده ترشح میشود. پانکراس انسولین را در جریان خون آزاد میکند. انسولین اجازه میدهد قند وارد سلولها شود. انسولین میزان قند موجود در جریان خون را کاهش میدهد. با کاهش سطح قند خون، ترشح انسولین از پانکراس نیز کاهش مییابد.
عدم توانایی در تولید انسولین یا استفاده موثر از آن منجر به افزایش سطح گلوکز در خون میشود (که به عنوان هیپرگلیسمی شناخته میشود). در طولانی مدت سطح بالای گلوکز با آسیب به بدن و نارسایی اندامها و بافتهای مختلف همراه است.
اگر قند خون بالا ندارید، لوزالمعده شما متوجه میشود که گلوکز وارد جریان خون شما شده و مقدار مناسبی انسولین آزاد میکند، بنابراین گلوکز میتواند وارد سلولهای شما شود. اما اگر قند خون بالا دارید، این سیستم به درستی کار نمیکند.
علت دقیق اکثر انواع قند خون بالا ناشناخته است. در همه موارد، قند در جریان خون جمع میشود. این به این دلیل است که پانکراس انسولین کافی تولید نمیکند. دیابت نوع 1 و 2 ممکن است به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی یا محیطی ایجاد شود.
انواع این بیماری
سه نوع اصلی قند خون بالا وجود دارد: دیابت نوع 1، نوع 2 و بارداری.
نوع 1: این نوع یک بیماری خودایمنی است، به این معنی که بدن به خود حمله میکند. در این حالت سلولهای تولید کننده انسولین در لوزالمعده شما از بین میروند. تا 10 درصد از افراد مبتلا نوع 1 دارند. معمولا در کودکان و بزرگسالان جوان تشخیص داده میشود (اما میتواند در هر سنی ایجاد شود). زمانی بیشتر به عنوان دیابت “جوانان” شناخته میشد. افراد مبتلا به نوع 1 باید هر روز انسولین مصرف کنند. به همین دلیل است که به آن دیابت وابسته به انسولین نیز میگویند.
نوع 2: در این نوع، بدن شما یا انسولین کافی تولید نمیکند یا سلولهای بدن شما به طور معمول به انسولین پاسخ نمیدهند. این شایع ترین نوع این بیماری است. معمولا 95 درصد از افراد مبتلا، نوع 2 هستند. این نوع در افراد میانسال و مسن بروز میدهد. سایر نامهای رایج برای نوع 2 شامل دیابت بزرگسالان و مقاوم به انسولین است.
دیابت بارداری(GDM): این نوع در برخی از زنان در دوران بارداری ایجاد میشود و با عوارضی برای مادر و جنین همراه است. هورمونهای مسدود کننده انسولین که توسط جفت تولید میشود باعث ایجاد قند خون بالا میشود. معمولا بعد از بارداری از بین میرود. با این حال، اگر دیابت بارداری دارید، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به نوع 2 در مراحل بعدی زندگی قرار دارید.
اکثر افرادی که به دیابت بارداری مبتلا میشوند هیچ علامتی ندارند. پزشکان اغلب این وضعیت را در طول آزمایش معمول قند خون، که معمولا بین هفتههای 24 و 28 بارداری انجام میشود، تشخیص میدهند. در موارد نادر، فرد مبتلا به دیابت بارداری افزایش تشنگی یا ادرار را نیز تجربه میکند.
پیش دیابت
این اصطلاح زمانی استفاده میشود که قند خون شما بالاتر از حد معمول باشد، اما برای تشخیص نوع 2 به اندازه کافی بالا نیست. این حالت زمانی اتفاق میافتد که سلولهای بدن شما آنطور که باید به انسولین پاسخ نمیدهند که ممکن است در آینده به نوع 2 منجر شود.
انواعی که کمتر شایع هستند:
سندرمهای دیابت تکوژنیک: اشکال ارثی نادر هستند که تا 4 درصد از کل موارد را تشکیل میدهند. به عنوان مثال میتوان به قند خون بالا در نوزادی و قند خون بالا با شروع بلوغ در جوانان اشاره کرد.
دیابت مرتبط با فیبروز کیستیک: این نوع مخصوص افراد مبتلا به این بیماری است.
دیابت ناشی از دارو یا مواد شیمیایی: نمونههایی از این نوع پس از پیوند عضو، پس از درمان HIV/AIDS یا با استفاده از استروئید گلوکوکورتیکوئیدی دیده میشود.
علائم عمومی
علائم به میزان قند خون بستگی دارد. برخی افراد، به خصوص اگر پیش دیابت یا نوع 2 داشته باشند، ممکن است علائمی نداشته باشند. در نوع 1، علائم به سرعت ظاهر میشوند و اگر انسولین تزریق نشود با مرور زمان شدیدتر میشود.
علائم کلی عبارتند از:
افزایش گرسنگی
افزایش تشنگی
کاهش وزن
تکرر ادرار
تاری دید
خستگی مفرط
زخمهایی که خوب نمیشوند.
علائم در مردان
علاوه بر علائم کلی قند خون بالا، مردان مبتلا به دیابت ممکن است موارد زیر را نیز داشته باشند:
کاهش میل جنسی
قدرت عضلانی ضعیف
علائم در زنان
زنان مبتلا به قند خون بالا ممکن است علائمی مانند:
خشکی واژن
عفونتهای دستگاه ادراری
عفونتهای قارچی
پوست خشک و خارش دار
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر فکر میکنید ممکن است شما یا فرزندتان دیابت داشته باشید. اگر متوجه علائم احتمالی شدید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک در ابتدا از شما میخواهد تعدادی آزمایش انجام دهید و سپس با توجه به نتایج درباره داشتن دیابت و یا درمان شما تصمیم میگیرد.
عوارض
عوارض طولانی مدت به تدریج ایجاد میشود. هر چه مدت طولانی تری قند خون بالا داشته باشید بیشتر در معرض عوارض جانبی هستید. در صورت درمان و مراقبت صحیح، افراد میتوانند زندگی سالمی داشته باشند و خطر بسیار کمتری وجود دارد که کسی این عوارض را تجربه کند.
بیماریهای قلبی و عروقی: قند خون بالا به طور عمده خطر بسیاری از مشکلات قلبی مانند درد قفسه سینه (آنژین)، حمله قلبی، سکته مغزی و تنگ شدن شریانها (آترواسکلروز) را افزایش میدهد.
آسیب عصبی (نوروپاتی): قند بیش از حد میتواند به دیواره رگهای خونی کوچک (مویرگها) که اعصاب را تغذیه میکنند، به خصوص در پاها آسیب برساند. باعث گزگز، بی حسی، سوزش یا درد میشود که معمولا از نوک انگشتان پا یا انگشتان دست شروع میشود و به تدریج به سمت بالا گسترش مییابد.
آسیب به اعصابِ مربوط به هضم میتواند مشکلاتی مانند تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست ایجاد کند. برای مردان، ممکن است منجر به اختلال نعوظ شود.
آسیب کلیه (نفروپاتی): کلیهها میلیونها خوشه رگ خونی کوچک (گلومرول) را در خود جای میدهند که مواد زائد خون را فیلتر میکنند. قند خون بالا اغلب به این سیستم فیلتر ظریف آسیب میرساند.
آسیب چشم (رتینوپاتی): قند خون بالا میتواند به رگهای خونی چشم آسیب برساند (رتینوپاتی دیابتی) که در حالتهای شدید منجر به نابینایی میشود.
پوست و دهان: قند خون بالا ممکن است فرد را مستعد مشکلات پوستی، از جمله عفونتهای باکتریایی و قارچی کند.
اختلال شنوایی: مشکلات شنوایی در افراد مبتلا به قند خون بالا شایع تر است.
بیماری آلزایمر: نوع 2 ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل مانند بیماری آلزایمر را افزایش دهد.
افسردگی: علائم افسردگی در افراد مبتلا به نوع 1 و نوع 2 شایع است.
عوارض دیابت بارداری
اکثر زنان مبتلا، نوزادان سالمی به دنیا می آورند. با این حال، سطح بالای قند خون درمان نشده یا کنترل نشده برای مادر و کودک مشکلاتی ایجاد میکند.
عوارض قند خون بالا در باراری بر جنین
گلوکز اضافی میتواند از جفت عبور کند و این گلوکز اضافی پانکراس نوزاد را تحریک میکند تا انسولین اضافی بسازد که میتواند باعث بزرگ شدن بیش از حد جنین شود. منجر به زایمان سخت و گاهی اوقات نیاز به سزارین شود.
گاهی اوقات نوزادان مادران مبتلا به دیابت بارداری در مدت کوتاهی پس از تولد دچار قند خون پایین (هیپوگلیسمی) میشوند. به این دلیل است که تولید انسولین خودشان زیاد است.
نوزادان مادران مبتلا، بیشتر در معرض خطر ابتلا به چاقی و نوع 2 در آینده هستند.
پیشگیری
دیابت نوع 1 قابل پیشگیری نیست. اما انتخاب سبک زندگی سالم که به درمان پیش دیابت، نوع 2 و دیابت بارداری کمک میکند نیز میتواند به پیشگیری از آن نیز کمک کند.
غذاهای سالم بخورید. غذاهایی با چربی و کالری کمتر و فیبر بالاتری را انتخاب کنید. میوهها، سبزیجات و غلات کامل بیشتری مصرف کنید. انواع مختلفی بخورید تا احساس گرسنگی نکنید.
شما عزیزان می توانید انواع سبزیجات ارگانیک، حبوبات ارگانیک و غلات ارگانیک را از میشا ارگانیک خریداری کنید و از کیفیت بالا و طعم بی نظیر این محصولات بهره مند شوید.
فعالیت بدنی بیشتری داشته باشید. سعی کنید در بیشتر روزهای هفته حدود 30 دقیقه فعالیت هوازی متوسط داشته باشید. یا حداقل 150 دقیقه فعالیت هوازی متوسط در هفته داشته باشید. به عنوان مثال، روزانه یک پیاده روی سریع داشته باشید.
اگر اضافه وزن دارید، کاهش حتی ۷ درصد از وزن بدن میتواند خطر ابتلا به قند خون بالا را کاهش دهد. به عنوان مثال، اگر شما 90 کیلوگرم وزن دارید، کاهش6.4 کیلوگرم میتواند خطر ابتلا به دیابت را کاهش دهد. اما سعی نکنید در دوران بارداری وزن کم کنید. با پزشک خود در مورد اینکه چه مقدار وزن برای افزایش وزن در دوران بارداری مفید است مشورت کنید.
برای حفظ وزن خود در محدوده سالم، روی تغییرات طولانی مدت در عادات غذایی و ورزش خود کار کنید. کاهش وزن فواید مانند قلب سالم تر، انرژی بیشتر و عزت نفس بالاتری نیز به همراه دارد.
از اینکه مطالب علمی و مستند مجله میشا ارگانیک را برای مطالعه انتخاب کردهاید، سپاسگزاریم. شما همراهان همیشگی میشا ارگانیک میتوانید نظرات ارزشمند خود را در قسمت دیدگاه درج کنید.
مشاوران و کارشناسان تخصصی میشا ارگانیک همواره پاسخگوی سوالات شما هستند. با ما در ارتباط باشید.